ข้อมูลทางโบราณคดี

          ตั้งอยู่บนยอดเขาเล็ก  ในพื้นที่ตำบลรางหวาย  อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี  ปัจจุบันมีสถานะภาพเป็นวัดร้างขึ้นอยู่กับวัดหนองจอกซึ่งอยู่ไม่ไกลกันนัก  โดยอยู่ห่างจากลำน้ำจระเข้สามพัน  ซึ่งเป็นลำน้ำโบราณราว 1  กิโลเมตร   เจดีย์องค์นี้ไม่ทราบประวัติการสร้างที่แน่ชัด  แต่สันนิษฐานจากรูปแบบศิลปะและสถาปัตยกรรมคาดว่าสร้างมาตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนปลาย  และเคยได้รับการบูรณะมาแล้วครั้งหนึ่งในช่วงเวลาไล่เลี่ยกัน องค์ประกอบของโบราณสถาน  ได้แก่

          เจดีย์ทรงเครื่องประกอบซุ้มจัตุรมุข  ประกอบด้วยฐานเขียงชั้นล่างสุด  3  ชั้น  ถัดขึ้นไปเป็นชุดฐานสิงห์ 2 ฐานในผังย่อมุมไม้สิบสอง  รูปแบบฐานสิงห์เป็นศิลปะสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น  และมีจรนำซุ้มยื่นออกมาจากชุดฐานสิงห์ทั้ง  4  ด้าน หลังคาซุ้มซ้อนชั้นประดับลายปูนปั้นรูปตัวมังกร  ถัดขึ้นไปเป็นชุดบัวกลุ่มปากระฆัง  ซึ่งของเดิมคงเสียหายทั้งหมดจึงถูกฉาบปูนเรียบเมื่อคราวที่มีการบูรณะในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น  ส่วนบัวปากระฆังยังเหลือร่องรอยการปั้นกลีบบัวซ้อนทับกันสองสมัย  องค์ระฆังชำรุดเป็นช่องโหว่ถึงแกนลาง  แต่ยังเหลือปูนฉาบเดิมอยู่บ้าง  เหนือองค์ระฆังเป็นชุดก้านฉัตรซึ่งมีสภาพชำรุดเกือบทั้งหมด  ส่วนยอดพังไม่เหลือหลักฐาน  และรอบเจดีย์มีแนวกำแพงแก้วล้อมรอบในกรอบสี่เหลี่ยม  เจดีย์องค์นี้มีลักษณะองค์ระฆังและชุดฐานสิงห์ใกล้เคียงกับเจดีย์รายองค์หนึ่งของวัดบ้านน้อย  อำเภอพนมทวน  จึงคาดว่าสร้างขึ้นในเวลาใกล้เคียงกัน

          โบราณสถานเจดีย์เขาเล็กนับเป็นหลักฐานแสดงถึงชุมชนสมัยอยุธยาตอนปลาย – สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ที่อาศัยอยู่รอบเขาเล็ก  ร่วมสมัยกับชุมชนอื่นๆในพื้นที่อำเภอห้วยกระเจา – พนมทวน เช่นชุมชนบริเวณวัดเขารักษ์  วัดเขาจำศีล  และวัดบ้านน้อย เป็นต้น  ชุมชนโบราณเหล่านี้มักตั้งถิ่นฐานอิงอยู่กับลำน้ำจระเข้สามพันและลำน้ำสาขาซึ่งเป็นเส้นทางสัญจรหลักมาตั้งแต่อดีต